Ludzkość, od kiedy wie, że paliwa kopalne są zasobem nieodnawialnym, zaczęła poszukiwać nowych rozwiązań. Kiedy odkryto, że można tworzyć paliwa z roślin, które uprawiamy na polu, zaczęła się istna rewolucja biopaliw. Jednakże, okazało się, że za tym niesamowitym wynalazkiem snuje się cień i wiele nowych wyzwań.

Z czego robi się biopaliwa? Dlaczego mimo pożytecznych założeń nie są one najlepszym sposobem na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla? Jakie wyzwania i zagrożenia stoją przed kolejnymi technologiami tworzącymi nowe generacje biopaliw?

Świadomość podwójnej natury niektórych wynalazków/rzeczy/sposobów radzenia sobie z problemami ukształtuje w Waszych wychowankach krytyczne myślenie i potrzebę dociekania prawdy.

Zainspirujcie się czwartą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („We wszystkich działaniach minimalizuj ślad ekologiczny oraz stopień negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne”) oraz materiałami:

Mity na temat biopaliw
Ćwiczenia po obejrzeniu mitów na temat biopaliw

Sprawności, które możecie zrealizować:
Zuchowe: ekoludek, przyrodniczka/ przyrodnik, badacz,
Harcerskie: oszczędna/oszczędny*, młody ekolog* (Leśne Plemiona), ekolog** (Leśne Plemiona), poszukiwacz**,
Starszoharcerskie: poszukiwacz**, ekolog** (Leśne Plemiona), znawca przyrody***,
Wędrownikom polecamy: ekolog (sprawność mistrzowska), znak służby przyrodzie.

Czy wiecie, że Polacy co roku kupują średnio 6 milionów choinek na Święta Bożego Narodzenia?

A czy zastanawialiście się, co się dzieje z tymi drzewkami po świętach? Czy wyrzucacie swoje choinki na śmietnik, czy może Wasi rodzice wywożą je do kompostowni? A może macie inne pomysły na to, jak je wykorzystać – np. zrobić z nich herbatę? Co Waszym zdaniem jest lepsze dla środowiska – sztuczna czy naturalna choinka?

Uświadomienie zuchom i harcerzom konsekwencji płynących z wyrzucania choinek sprawi, że spojrzą oni na święta z innej perspektywy, oraz skłoni ich do refleksji i szukania alternatywnych rozwiązań problemu.

Zachęcamy Was do przedyskutowania tematu i przygotowania kampanii informacyjnej w Waszym środowisku. Zainspirujcie się piątą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Korzystaj z tego, co masz. Pożyczaj, dziel się, wykorzystuj ponownie, naprawiaj, a kupuj tylko tyle, ile potrzebujesz.”) oraz materiałami:

Artykuł na temat choinek 14 pomysłów na to, co zrobić z choinką po świętach

Czy wiecie, że do wyprodukowania jednej kartki A4 jest potrzebne, poza samym drzewem, także 10 litrów wody? Ponadto gotowe arkusze trzeba przetransportować do sklepów i do naszych domów, co generuje kolejne ilości zużywanych surowców – paliwa.

Czy sprzątając po zbiórce, zauważyliście, ile papieru zużyliście? Przyjrzyjcie się swoim działaniom – czy wykorzystując kartkę, zapisujecie ją z obu stron? A jak z zeszytami? Czy koperty po grze terenowej zachowujecie, czy może wyrzucacie?

Świadomość Waszych podopiecznych dotycząca odpowiedniego korzystania z materiałów przyczyni się do wychowania ich na oszczędnych, ofiarnych i odpowiedzialnych obywateli. Zainspirujcie się piątą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Korzystaj z tego, co masz. Pożyczaj, dziel się, wykorzystuj ponownie, naprawiaj, a kupuj tylko tyle, ile potrzebujesz”) oraz materiałem:

Czy wiecie, że w Centralnym Banku Pomysłów możecie znaleźć treści dotyczące ekologicznego harcowania? Jednym z polecanych przez nas poradników jest Harcerz w lesie. Znacie tę pozycję? A może nawet prowadziliście kiedyś zbiórkę zainspirowaną tym materiałem lub graliście w grę w nim zawartą?

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wpływacie na środowisko podczas przebywania w lesie? Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, że podczas obozów, biwaków czy wędrówek pieszych jesteśmy tylko gośćmi i powinniśmy uszanować dzikie życie, dla którego las jest jedynym domem.

W naszej harcerskiej działalności niezwykle istotne jest zwrócenie uwagi podopiecznych na respektowanie Obietnicy Zucha czy Prawa Harcerskiego i szanowanie przyrody. Gdzie, jak nie w harcerstwie, mają nauczyć się przyjaznego środowisku obozowania?

Przemyślcie, w jaki sposób możecie zredukować swój wpływ na środowisko. Zainspirujcie się drugą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Podejmuj decyzje odpowiedzialnie, ponieważ Twoje działania mają wpływ na innych ludzi oraz na środowisko naturalne. I odwrotnie — oni mają wpływ na Ciebie. Świadomie i odpowiedzialnie wybieraj produkty i usługi, z których korzystasz. Bierz pod uwagę konsekwencje swoich działań i wyborów”) oraz materiałami:

Poradnik “Harcerz w lesie”
Strona internetowa propozycji programowych Leśne Harce i Leśne Plemiona

Sprawności, które możecie zrealizować:
Zuchowe: leśnik, ekoludek, przyrodniczka/przyrodnik,

Harcerskie: młody ekolog* (Leśne Plemiona), przyjaciel przyrody**, poszukiwacz**,

Starszoharcerskie: przyjaciel przyrody**, poszukiwacz**, ekolog (Leśne Plemiona),

Wędrownikom polecamy: znak służby przyrodzie.

Czy wiecie, że przeciętny Polak wytwarza rocznie ponad 300 kg śmieci?

A jak wygląda Wasz bilans odpadów? Czy podczas przygotowywania się na biwak idziecie wraz z zastępem na zakupy, żeby wybrać zdrowe wyroby i ograniczyć ilość zużywanych opakowań? Warzywa i owoce lepiej zapakować na biwak do materiałowego worka niż plastikowej torby. Jak planujecie Wasze zakupy? Czy robicie wcześniej listę, by kupić tylko to, co rzeczywiście jest potrzebne?

Wspólne zakupy drużyny lub zastępu mogą początkowo wydawać się kłopotliwe, ale w końcu staną się naturalne dla Waszych podopiecznych, którzy swoim nowym nawykiem zainspirują rodziców czy kolegów z klasy i znacząco zredukują ilość produkowanych odpadów, dzięki czemu nauczą się oszczędności i szacunku do przyrody.

Zainspirujcie się pierwszą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Planuj i przygotowuj się do wszystkich działań odpowiedzialnie, z uwzględnieniem Twojego wpływu na środowisko naturalne”) oraz materiałami:

Czy zastanawialiście się kiedyś, ile drzew macie w domu? Należy pamiętać, że z lasu pochodzą nie tylko drewniane meble i drzwi, lecz także nasze lektury, podręczniki i zeszyty. Wiecie, że z jednego drzewa możemy wytworzyć około 60 książek?

A co robicie ze starymi, już przeczytanymi pozycjami? Wyrzucacie książki czy oddajecie je do bibliotek lub antykwariatów? A może wymieniacie się nimi ze znajomymi lub pozostawiacie je w plenerze czy na specjalnych, bookcrossingowych półkach?

Świadomość wychowanków dotycząca alternatywnych sposobów pozbycia się starej lektury redukuje ilość wyrzucanego papieru, zużywanej wody i paliwa oraz uczy podopiecznych szacunku do własności swojej i innych.

Zainspirujcie się szóstą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Ograniczaj ilość odpadów, zużytej energii, zanieczyszczenie wody i powietrza. Mądrze gospodaruj odpadami i resztkami – przetwarzaj, segreguj odpady, oddawaj potrzebującym, nie marnuj jedzenia”) oraz materiałami:

Czy wiecie, czym jest etnocentryzm konsumencki? Brzmi całkiem poważnie, a jest to po prostu postawa polegająca na preferowaniu produktów rodzimego pochodzenia, inaczej – patriotyzm konsumencki. Czy wiecie, że nawet zakup polskich przypraw przyczynia się do wspierania krajowych przedsiębiorstw i gospodarki?

A czy zastanawialiście się kiedyś, skąd pochodzą produkty, które systematycznie kupujecie? Ile krajów „zwiedzacie” podczas śniadania? Skąd wzięło się mleko i Wasze ulubione pieczywo? Czy da się je zastąpić polskimi produktami, kupionymi lokalnie, np. w małym warzywniaku nieopodal Waszego domu?

Uświadomienie zuchom i harcerzom wagi patriotyzmu konsumenckiego jest jednym z elementów przyczyniających się do wychowania ich na odpowiedzialnych, świadomych obywateli – nie trzeba wyłącznie chodzić po muzeach i uczyć się historii, aby być prawdziwym patriotą.

Sprawdźcie, skąd pochodzą Wasze produkty. Zainspirujcie się drugą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Podejmuj decyzje odpowiedzialnie, ponieważ Twoje działania mają wpływ na innych ludzi oraz na środowisko naturalne. I odwrotnie — oni mają wpływ na Ciebie. Świadomie i odpowiedzialnie wybieraj produkty i usługi, z których korzystasz. Bierz pod uwagę konsekwencje swoich działań i wyborów”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że do produkcji kubka kawy potrzeba ok. 130 litrów wody, a do produkcji kubka herbaty 35 litrów, czyli prawie 4 razy mniej?

Ilość wykorzystywanej wody różni się w zależności od produktu. Czy potraficie sobie wyobrazić, ile średnio zużywacie jej, aby przygotować obiad w domu lub podczas harcerskiego biwaku? Czy wiecie, czym jest ślad wodny? Macie na niego wpływ!

Świadome wybieranie produktów, np. rodzaju mięsa, uczy naszych podopiecznych oszczędności oraz rozsądnego gospodarowania zasobami naturalnymi. Rozwija postawy ekologiczne i świadomość dotyczącą ochrony środowiska.

Postarajcie się zredukować ilość zużywanej wody. Zainspirujcie się czwartą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („We wszystkich działaniach minimalizuj ślad ekologiczny oraz stopień negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne”) oraz materiałami:

Zapewne wiecie, że wiele substancji chemicznych zawartych w środkach czyszczących może podrażniać naszą skórę lub układ oddechowy ze względu na swoje właściwości żrące. Które z tych środków mają również wpływ na inne organizmy a nawet całe ekosystemy? Które z niewinnych chemikaliów stanowią zagrożenie dla populacji zwierząt, roślin i innych organizmów?

Może kiedyś zaobserwowaliście na swoim ciele wysypkę lub inne niecodzienne zmiany na skórze i to skłoniło Was do zapoznania się ze składem produktów, których używacie? A może nie kupujecie środków chemicznych i korzystacie z naturalnych substancji czyszczących, których używali dawniej nasi dziadkowie i rodzice, na przykład z sody, octu lub soku z cytryny? Czy wiecie, jak za ich pomocą pozbyć się plam z trawy, ziemi, rdzy czy z długopisu, aby uratować swoje ubrania i nie kupować kolejnych? Poszukajcie takich rozwiązań, które nie będą szkodliwe dla Was, ale i dla trawnika, lokalnego ujęcia wody czy dla zamieszkałych w okolicy zwierząt.

Świadomość wychowanków dotycząca niebezpiecznych substancji zawartych w środkach czyszczących może nie tylko uchronić ich przed nieprzyjemnościami, lecz także nauczyć odpowiedzialnej konsumpcji i wykorzystywania środków naturalnych, które nie wpływają negatywnie na środowisko.

Zainspirujcie się drugą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Podejmuj decyzje odpowiedzialnie, ponieważ Twoje działania mają wpływ na innych ludzi oraz na środowisko naturalne. I odwrotnie — oni mają wpływ na Ciebie. Świadomie i odpowiedzialnie wybieraj produkty i usługi, z których korzystasz. Bierz pod uwagę konsekwencje swoich działań i wyborów”) oraz materiałami:

Jesteście w stanie uwierzyć, że dieta naszych dziadków znacząco różniła się od naszej? Kiedyś pizza nie była popularna, w sklepach nie oferowano tysiąca rodzajów słodyczy, a zamiast w fast foodach jadało się w barach mlecznych.

Czy rozmawialiście kiedyś z rodzicami i dziadkami na temat produktów i potraw, jakie oni jedli? Może tęsknią za wybranymi recepturami i jedzeniem, które nie było tak przetworzone jak dzisiejsza żywność.

Poznanie starych przepisów może urozmaicić jadłospis Waszych podopiecznych o nowe, zdrowe pozycje. Domowy sernik z przepisu babci na pewno będzie smaczniejszy (i tańszy!) od cukierków kupionych na wagę.

Zainspirujcie się rozmowami z Waszymi rodzicami, dziadkami, wujkami i ciociami oraz materiałami:

Czy wiecie, że wiele środowisk harcerskich i niezrzeszonych systematycznie organizuje akcje oczyszczania lasów ze śmieci pozostawionych przez spacerowiczów czy innych leśnych gości? Sprzątanie jest jednym z prostszych sposobów pomocy dzikiej przyrodzie, niestety w lasach pozostają jeszcze inne ślady działalności człowieka, tj. ścieżki czy wycięte drzewa, których nie da się szybko pozbyć.

Czy podczas wędrówki lub biwaku w lesie zauważyliście kiedyś ślady po innych osobach? A może zdarzyło się Wam pozostawić negatywne „pamiątki” po obozowisku? Czy zastanawialiście się kiedyś, jakie skutki dla danego ekosystemu mają takie działania?

Jak mawiał założyciel skautingu, Robert Baden-Powell, powinniśmy zostawić świat lepszym, niż go zastaliśmy. W przypadku przebywania w lesie pozostaje nam zaopiekować się środowiskiem, tak aby nic się w nim nie zmieniło. Wiedza zuchów i harcerzy dotycząca sposobów na ograniczenie negatywnego wpływu człowieka na przyrodę pielęgnuje ich wrażliwość ekologiczną i wzbudza szacunek do otaczającego ich świata.

Wybierzcie się do lasu i zainspirujcie się trzecią zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Przebywaj na łonie natury w zgodzie z nią. Biwakując, postaraj się nie zostawić śladów swojej obecności w środowisku, w którym przebywasz”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że przeciętny Polak wytwarza rocznie ponad 300 kg śmieci? Istnieją jednak rodziny, które produkują tylko słoik odpadów rocznie!

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądałby bilans Waszych odpadów, gdybyście postarali się je ograniczyć tylko do niezbędnego minimum? Wnikaliście kiedyś w ideę Zero Waste? Wiecie, że nie musicie kupować kaszy w opakowaniu, lecz możecie przyjść do konkretnego sklepu z własnym słoikiem i go napełnić? Albo wykorzystać wielorazową torbę zamiast plastikowych reklamówek czy zrezygnować z butelkowanej wody na rzecz tej z kranu, np. przegotowanej lub przefiltrowanej. Możliwości jest wiele.

Poznanie nowych rozwiązań dotyczących redukcji produkowanych śmieci nie tylko wpływa korzystnie na przyrodę i portfele podopiecznych, lecz także nauczy ich podejmowania odpowiedzialnych decyzji, oszczędności i ofiarności.

Dowiedzcie się więcej na temat idei Zero Waste i wcielcie nowe nawyki w życie. Zainspirujcie się piątą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Korzystaj z tego, co masz. Pożyczaj, dziel się, wykorzystuj ponownie, naprawiaj, a kupuj tylko tyle, ile potrzebujesz”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że prawie 90% odpadów na wysypiskach śmieci nadaje się do przetworzenia? Czy zastanawialiście się kiedyś, gdzie wyrzucić lustro? Często nie wiemy, co zrobić z określonymi odpadami, na przykład ze zużytymi chusteczkami higienicznymi i paragonami – powinny trafiać do śmieci zmieszanych.

Rozmawialiście kiedyś w gromadzie/drużynie o segregacji śmieci? Co Wasi podopieczni wiedzą na ten temat? Czy segregujecie śmieci powstałe po zbiórce, czy ignorujecie ten obszar i wrzucacie wszystko do jednego kosza?

Wiedza dotycząca segregacji śmieci nie tylko redukuje ich ilość i pielęgnuje świadomość ekologiczną wychowanków, lecz także zabezpiecza ziemię przed działaniem szkodliwych substancji znajdujących się w niektórych odpadach, np. w bateriach.

Dowiedźcie się, jakie zasady dotyczące segregacji odpadów obowiązują w Waszej miejscowości. Zainspirujcie się szóstą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Ograniczaj ilość odpadów, zużytej energii, zanieczyszczenie wody i powietrza. Mądrze gospodaruj odpadami i resztkami – przetwarzaj, segreguj odpady, oddawaj potrzebującym, nie marnuj jedzenia”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że diet wegetariańska oraz wegańska są zdecydowanie bardziej przyjazne środowisku niż taka która zawiera mięso? Do wyprodukowania 1 kilograma wołowiny potrzebne jest aż 15 tysięcy litrów wody, podczas gdy ta sama ilość pomidorów potrzebuje niewiele ponad 200 litrów.

Czy braliście kiedyś pod uwagę przygotowanie obiadu bezmięsnego na rajdzie? A może na obozach decydujecie się na takie posiłki nie tylko w piątki, lecz także w inne, wybrane dni tygodnia? Wyobrażacie sobie, że takie wegetariańskie wtorki na 3-tygodniowym wyjeździe 30-osobowej drużyny harcerskiej to zaoszczędzone aż 135 tysięcy litrów wody?! Wow!

Świadomość wychowanków dotycząca ich śladu wodnego i wpływu diety na własny organizm oraz przyrodę redukuje ilość zużywanej wody i buduje wrażliwość ekologiczną podopiecznych.

Postarajcie się zredukować ilość zużywanej wody. Zainspirujcie się drugą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Podejmuj decyzje odpowiedzialnie, ponieważ Twoje działania mają wpływ na innych ludzi oraz na środowisko naturalne. I odwrotnie — oni mają wpływ na Ciebie. Świadomie i odpowiedzialnie wybieraj produkty i usługi, z których korzystasz. Bierz pod uwagę konsekwencje swoich działań i wyborów”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że ze starych, zużytych butelek można wykonać wspaniałe rzeczy, takie jak na przykład wieszak na ubrania czy fotel? A z opakowań po chipsach – notesy i zeszyty? Takie działanie nazywamy upcyclingiem, czyli wtórnym przetwarzaniem odpadów, w wyniku którego powstają nowe przedmioty i surowce o wartości wyższej od tych wyjściowych. Istnieje również downcycling, który działa odwrotnie – w jego wyniku przetwarzamy surowce z jednoczesnym obniżeniem jakości i wartości materiałów (np. wytwarzanie papieru z makulatury).

Czy zastanawialiście się kiedyś, co moglibyście zrobić z kredkami, które nie nadają się już do użytku na zbiórkach? Na pewno przez myśl przeszło Wam wyrzucenie ich, ale może istnieje jakaś alternatywa, dzięki której nasze odpadki zyskałyby drugie życie? A jak wygląda sytuacja z innymi materiałami: opakowaniem po farbach, zepsutymi nożyczkami, starą klamką? Ile starych podkoszulków leży w szafie i czeka na okazję do wykorzystania? Wyobraźnia zuchów i harcerzy nie zna granic – wystarczy tylko przysiąść w gronie szóstek czy zastępów, zrobić burzę mózgów i zabrać się do pracy.

Wspólne działania w gromadzie/drużynie dające drugie życie zużytym przedmiotom będą cenną wskazówką dla przyszłych, odpowiedzialnych obywateli, którzy swoją postawą zainspirują przyjaciół i rodziny do zmian. Świadomość wychowanków dotycząca alternatywnych sposobów na pozbycie się śmieci nie tylko buduje ich szacunek do przyrody, lecz także rozwija kreatywność i pomysłowość.

Zróbcie burzę mózgów i zainspirujcie się piątą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Korzystaj z tego, co masz. Pożyczaj, dziel się, wykorzystuj ponownie, naprawiaj, a kupuj tylko tyle, ile potrzebujesz”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że wyłączony komputer podłączony do prądu w trybie „stand-by” nadal pracuje i pobiera energię? Podobnie jest z telewizorem, ładowarką do telefonu i routerem internetowym.

Czy macie jakieś sprawdzone pomysły na oszczędzanie energii, które stosujecie w domu, a może nawet w trakcie zbiórek, w harcówce? Czy korzystacie z energooszczędnych akcesoriów, np. żarówek? A jak jest ze świadomością dotyczącą zużywania energii w Waszej lokalnej społeczności? Czy wiecie, że w Polsce jest tylko 10 gmin samowystarczalnych energetycznie? Poczytajcie o jednej z nich – podlaskim Michałowie, który do produkcji energii używa… kukurydzy!

Nowe nawyki Waszego najbliższego środowiska nie tylko przyczynią się do zmniejszenia miesięcznych rachunków, lecz także pozytywnie wpłyną na stan naszej planety. Świadomi harcerze i zuchy będą świetnymi autorytetami i inspiracją do zmieniania świata dla swoich rodzin i przyjaciół.

Dowiedzcie się więcej na temat oszczędzania energii. Zainspirujcie się szóstą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Ograniczaj ilość odpadów, zużytej energii, zanieczyszczenie wody i powietrza. Mądrze gospodaruj odpadami i resztkami – przetwarzaj, segreguj odpady, oddawaj potrzebującym, nie marnuj jedzenia”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że słowo „smog” powstało ze zbitki dwóch angielskich słów: smoke (‘palić’) i fog (‘mgła’)? A skoro już jesteśmy przy Anglii, to czy byliście świadomi tego, że londyńskie powietrze jest czystsze niż powietrze w Zgierzu, polskiej miejscowości, w której mieszka aż 163 razy mniej osób?

A czy Wy zastanawialiście się, jaki macie wpływ na zanieczyszczenia powietrza? W jaki sposób się przemieszczacie na zbiórki lub do szkoły? Czy wiecie, że smog nie jest jedynym zanieczyszczeniem, które może znacząco wpłynąć na nasze organizmy? Istnieją też kwaśne deszcze, niebezpieczne pyły zawieszone i wiele, wiele innych skutków nieprzemyślanej działalności człowieka.

Świadomość wychowanków dotycząca zanieczyszczeń powietrza może uchronić ich przed negatywnymi skutkami tych zanieczyszczeń i zainspirować do działania w myśl 6. punktu Prawa Harcerskiego – „Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać”.

Zdobądźcie więcej informacji na temat zanieczyszczeń powietrza. Zainspirujcie się aktywnością 424 Drużyny Starszoharcerskiej „Grupa Kampinos”, która postanowiła zamontować w swojej gminie czujniki smogu i wywołała kulę śnieżną, która zachęciła do działania mieszkańców Izabelina. Zainspirujcie się również materiałami:

Czy wiecie, że statystyczny Polak jest odpowiedzialny za emisję ponad 8 ton dwutlenku węgla rocznie? Dużo, prawda? 1 hektar lasu pochłania tylko od 20 do 30 ton CO₂…

Jaki wpływ ma na naszą planetę nadmiar dwutlenku węgla? Jakie niesie ze sobą konsekwencje dla naszego zdrowia? W jaki sposób możemy zredukować ilość wytwarzanego dwutlenku węgla?

Świadomość wychowanków dotycząca ich śladu węglowego i wpływu ludzi na otaczającą przyrodę redukuje ilość chorób i zużywanych surowców oraz buduje wrażliwość ekologiczną Waszych podopiecznych.

Obliczcie swój ślad węglowy. Zainspirujcie się czwartą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („We wszystkich działaniach minimalizuj ślad ekologiczny oraz stopień negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne”) oraz materiałami:

Czy wiecie, że w Polsce marnuje się 9 milionów ton jedzenia rocznie? Straszne, prawda? A wiecie, że w parze z wyrzuconą żywnością idzie też zwiększanie wysypisk śmieci, nadmierne zużycie wody i paliw, emisja gazów cieplarnianych oraz brak szacunku do czasu pracowników, którzy poświęcili go na przygotowanie dla nas posiłku?

Co robicie z resztkami z obiadu na biwaku lub obozie? Ile razy zdarzyło Wam się wyrzucić zrobioną przez rodzica na wyjazd kanapkę? Ile żywności kupujecie i czy robicie to wspólnie w zastępie, aby zminimalizować ilość zmarnowanego jedzenia i zbędnych opakowań? Jak wygląda świadomość innych w Waszym najbliższym środowisku? Czy wiecie, czym są jadłodzielnie lub jak działa foodsharing?

Świadomość wychowanków dotycząca przyczyn i skutków marnowania żywności nie tylko skłoni ich do działania i zmieniania swoich nawyków, lecz także będzie miała pozytywny wpływ na życie przyrody i osób, które tej żywności potrzebują.

Dowiedzcie się więcej na temat niemarnowania żywności. Zainspirujcie się szóstą zasadą z Polityki Środowiskowej ZHP („Ograniczaj ilość odpadów, zużytej energii, zanieczyszczenie wody i powietrza. Mądrze gospodaruj odpadami i resztkami – przetwarzaj, segreguj odpady, oddawaj potrzebującym, nie marnuj jedzenia”) oraz materiałami: